رونق یا رکود، دو سرنوشت متفاوت استارتاپ ها در روبرو با کرونا - وبلاگ فیسی بوک

به گزارش وبلاگ فیسی بوک، مصاحبه دکتر نعیم ابراهیمیان، معاونت بازرگانی فروشگاه اینترنتی اکالا با روزنامه دنیای اقتصاد به بهانه تاثیر ویروس کرونا بر فضای استارتاپی کشور.

در رویکرد استراتژیک به مدیریت کسب وکار هر آنچه خارج از کنترل یا به اصطلاح خارج از محیط سیستم آن را تحت تاثیر قرار دهد در عداد فرصت یا تهدید قرار می گیرد. اینکه آن سیستم یا سازمان فارغ از اندازه یا طول عمرش، چقدر برای آن ورودی یا به اصطلاح پالس به اصطلاح تاب آوری داشته باشد است که از این رخداد یک فرصت یا یک تهدید می سازد. کرونا را نیز می توان در این قاعده گنجاند. کرونا دستکم دو تاثیر عمده در رفتار مصرف کنندگان کالای مصرفی داشته است. اول آنکه باعث افزایش تقاضای برای اقلام مصرفی که درست یا غلط، موجب کاهش احتمال ابتلا به این بیماری است، می شود.

دوم آنکه سعی می کنند که کمتر از خانه خود خارج شده و برخوردهای خود خصوصا در فروشگاه های آجری را حتی المقدور کاهش دهند. نتیجه این دو ورودی در خرده فروشی های آجری و آنلاین افزایش تقاضا در برخی اقلام و بتبع به هم زدن عرضه و تقاضای نرمال و اثرشلاقی آن بر زنجیره تامین و بعد کاهش سطح مطلوب خدمات خواهد بود.

در نگاه سطحی و از منظر کسانی که صنعت خرده فروشی محصولات مصرفی آنلاین را خیلی عمیق نمی شناسند گمان می شود که این افزایش تمایل یک فرصت است اما با توجه به این که مهمترین ظرفیت عرضه کنندگان این صنعت که شامل دریافت راحت و ارسال به موقع سفارشات است در کوتاه مدت قابل افزایش نیست این فرصت ظاهری به دو تهدید مبدل شود.

تهدید اول اینکه مراجعات به حدی بالا می رود که سایت و اپ که برای سطح مشخصی از مراجعه سامان دیده است حتی از پاسخ به همان اندازه محدود نیز ناتوان می شود و مشتریان بالفعل را ناراضی و از سوی دیگر مشتریان بالقوه به دلیل تجربه بدی که از این مراجعه دارند عطای این مدل خرید را به لقایش ببخشند و هزینه جذب مجدد آنها را به شدت بالا می برد.

علاوه بر این دو تهدید، تهدید جانبی دیگری نیز اتفاق می افتد. بالارفتن تقاضا در برخی از اقلام موجب می شود که تامین آنها به مشکل بخورد و قیمت آنها بالا رود و از سوی مردم این افزایش قیمت ها را از چشم عرضه کننده ببیند.

اما به نظر می رسد که تاثیر کرونا به این زودی ها دست از گریبان کسب وکارهای ما برندارد. سال بعد با توجه به شروع ماه مبارک رمضان در اوایل سال و بعد از نوروز و تعطیلی معمول دو هفته اول سال همواره تامین را دچار خلل می کند بی تردید در بهار سال خاصی پیش بینی می شد و ما کوشیده بودیم که خود را برای مدیریت آن آماده کنیم.

ورود کرونا که باعث به هم خوردن تقاضا در برخی اقلام شده است از یک سوی و بار زیادی که بر کسب وکار مشابه ما بار شده است از سوی دیگر کمی پیش بینی های ما را دچار مشکل کرده است. پیش بینی ما این است که اسفند و بهار خاصی را در پیش داریم و برای پاسخ مناسب به آن همه عزممان را جزم کرده ایم و برنامه هایمان را به روز کرده ایم. بر این موارد بیافزایید که ما برنامه توسعه مهم و بزرگی را نیز همزمان در دست پیگیری داریم و امیدواریم و برای آن در حال تلاشیم که این تداخلات آن را به تعویق نیاندازد.

برای نمونه مهمترین برنامه ای که ما در سوپرمارکت اینترنتی اکالا داشتیم در مواجهه با کرونا و حفظ پایداری و تاب آوری کسب وکارمان داشتیم در وهله نخست این بود که فرایند ها را به گونه ای بر اساس دستورات بهداشتی بازتعریف کنیم که در این شرایط باعث انتشار و شیوع بیشتر بیماری نشویم و از کارکنان خود و مشتریان عزیزمان و مردم به حد وسع محافظت کنیم و این موضوع را به سمع و نظر مردم عزیزمان نیز برسانیم.

از سوی دیگر کوشیدیم که در خصوص کالاهای پر تقاضا محدودیت خرید وضع کنیم تا مانع احتکار خانگی آنها شویم و کمی توازن توزیع را برقرار سازیم. سومین برنامه مان این بود که ضمن تامین مناسب اقلام پرتقاضا از تامین کنندگان معتبر، تخفیفات را نیز حتی المقدور کاهش ندهیم. به صورت موازی پیگیر این موضوع هستیم که بتوانیم کالاهای مرتبط با این فضا را برای پیگیری مسوولیت اجتماعی خود با مشارکت تامین کنندگان در وهله اول تامین کنیم و دوم در توزیع آن عادلانه و منصفانه عمل کنیم. اینکه چقدر در این خصوص پیروز بوده ایم چیزی است که داوری آن بهتر است توسط مصرف کنندگان عزیز صورت پذیرد.

حقیقتا به دلیل شرایط آتش نشانی که در این چند روزه بر صنعت و بتبع کسب وکار ما حکمفرما بود امکان رصد این موضوع که در سایر نقاط جهان و خصوصا در کشورهای توسعه یافته چه اتفاقی افتاده است را نداشتم اما مهمترین تشابهی که دیدم افزایش هشت تا نه برابری قیمت ماسک به عنوان یکی از کالاهای شاخص مرتبط با کرونا در آمازون بود. آمازون بزرگترین عرضه کننده اینترنتی کالاهای دیگران یا به اصطلاح مارکت پلِیس در جهان است. این به این معنا نیست که متاسفانه سودجویی و فرصت طلبی از طرف برخی تامین کنندگان وجود ندارد که دارد اما شناسایی مقصر معمولا توسط مصرف کنندگان به دلیل شناخت عرضه کننده به آن منتسب می شود.

این هم تهدید دیگری است که این فضا ممکن است به برند و شهرت برخی از عرضه کنندگان وارد کند در حالیکه در شرایط دو سر باخت قرار دارند. اگر کالا را عرضه نکنند مشتریان ناراضی می شوند و اگر بخواهند با توجه به اقتضای بازار این کار را بکنند محکوم به گرانفروشی و سودجویی و فرصت طلبی می شوند که به راحتی قابل اصلاح نیست.

با توجه به حضور پررنگ دولت در کشور ما، آنقدر که من می فهمم اگر این نهاد بتواند نقش تنظیم کنندگی در بازار و تنش زدایی در محیط را داشته باشد بسیار خوب است. چند روز پیش متاسفانه شاهد انتشار خبر کذبی در خصوص یکی از عرضه کنندگان خوش نام اینترنتی بودیم که در خوش بینانه ترین حالت اگر غرض ورزانه نبوده باشد در انتشار آن عجله شده است.

اما در نظر بگیرید که تاثیر این انتشار در این فضا چه تاثیری در برند و شهرت این عرضه کننده و هم صنعتیان آن خواهد داشت و دوم نقش خوبی که این صنعت می تواند در اتفاقات خدای ناکرده مشابه داشته باشد چقدر تحت تاثیر قرار گیرد. در حالیکه بسیاری از استارتاپ ها به درستی سیاست دورکاری را برای سلامت کارکنان خود را دنبال می کنند در صنعت خرده فروشی آنلاین این امکان نیست و در این شرایط پر استرس مانع نشدن از شایعاتی باعث این اثرات جبران ناپذیری بر صنعت خواهد داشت. نقش دیگری که نهادهای حکومتی می توانند داشته باشند البته برخورد قاطع و سریع با سودجویان و فرصت طلبان است که قطعا از هر فرصتی برای خود نمدی می دوزند.

و کلام آخر و توصیه من به همکاران جوان استارتاپیم. استارتاپ و فضای جوانی همواره یک قِران ممیون است و به تعبیری سوخت این فضا همین بلندپروازی و جاه طلبی است. بزرگترین آفت این فضا گاهی این است که گمان می شود می توان ره صدساله را یک شبه پیمود و ممکن است در اتفاقات شبیه به این جوانان توسعاً دچار اشتباه استراتژیک شوند. به عنوان کسی که از کسب وکارهای بزرگ به یک استارتاپ آماده ام آموخته ام که باید به سود در دراز مدت نگاه کرد و سود های کوتاه مدت، بنزینی هستند و زود بی فروغ می شوند.

این شرایط منسلخ از مسوولیت اجتماعی بهترین فرصت برای خوشنامی و جلب رضایت مشتریان است. مشتریان این روزها را و کسانی که با همه تلاش برای جلب رضایت آنها کوشیده اند را فراموش نمی کنند. این شرایط بهترین زمان مارکتینگ است و نه البته سودجویی.

منبع: وبسایت رسمی نعیم ابراهیمیان